Rondje Zaandam: Westzijde naar Czaar Peter huisje

Gisteren liep ik weer een rondje Zaandam: Westzijde naar Czaar Peter huisje. De Westzijde werd vroeger wel de fluwelen Westzijde genoemd, vanwege de prachtige, deels sierlijke huizen die daar staan. Helaas zijn veel huizen er niet fraaier op geworden, mede door de nieuwe voorgevels van diverse winkels en het onderhoud laat hier en daar ook te wensen over.

Als je tijdens je wandeling wat meer omhoog kijkt, zie je wel nog prachtige dingen. De Westzijde heeft afgelopen jaren een opknapbeurt gekregen. De bestrating is vernieuwd, er zijn plantenbakken met bankjes gekomen en nieuwe lantaarnpalen. De lantaarnpalen met daarin een walvis, net als in het gemeente logo, vind ik prachtig. Hopelijk worden hier en daar ook de panden nog wat aangepakt.

De vaart en Botenmakersstraat

Startpunt was bij de Vaart tussen de Spoorbuurt en de Botenmakersstraat. Sinds begin jaren 90 staan hier 3 appartementengebouwen die ”De Hoedendozen” worden genoemd.

Op de foto’s hierboven zie je een stukje van Maison d’Essence en aan de overkant van de Vaart, op Vaartkade 20, staat de villa van C. Joh. Kievit. Kievit was hier schoolhoofd en is schrijver van de boeken over Dik Trom. De middelste foto is genomen in de Botenmakersstraat, een prachtige straat met statige huizen. De huizen hebben wel te lijden (gehad) van de palenpest. Sommige hellen vervaarlijk naar voren. Gelukkig is bij meerdere huizen de fundering al hersteld. De foto rechts is het gebouw “Ons Belang”. Nu zijn het appartementen. Vroeger stond er trouwens Chr. Belangen op de gevel. Was dit een christelijke ontmoetingsplaats?

Westzijde

Ik vervolg mijn weg op de Westzijde. Bij de Toscaanse villa (Westzijde 39) blijf ik even staan bij het monument voor Jan Bonekamp en Hannie Schaft. Op 21 juni 1944 werd ter hoogte van de villa een aanslag gepleegd op Sicherheitspolizeikapitein Ragut door Hannie Schaft en Jan Bonekamp. Voordat Ragut stierf, kon hij nog een kogel afvuren op Jan Bonekamp, die later aan zijn verwonding stierf. Hannie Schaft kon ontkomen, maar werd later ook opgepakt en gefusilleerd .
In gedachten vergat ik helemaal een foto te maken van Westzijde 39, gebouwd voor de familie Corver van Wessem. De kamer van Koophandel heeft er ook nog ingezeten, tegenwoordig is er een kinderdagverblijf in gevestigd.

Dan nog wat foto’s met wat prachtige gevels. Op de Westzijde zie je bijna geen twee dezelfde gevels. Prachtig. Over de laatste foto in het rijtje van vijf is nog wel iets te vertellen. Het kleine groene pandje – Westzijde .. , waar Opticien Tot Ziens is gevestigd, zal onder de Zaanse bevolking wel altijd bekend blijven als het pand van de Paskamermoord. Ik herinner het me als de dag van gisteren, wat een leed voor alle betrokkenen.

Westzijde / Hoek Stationsstraat

Verder lopend langs de Westzijde, sla ik bij nummer 29 even de Stationsstraat in. Aan de achterkant van het pand, het vroegere warenhuis Bischoff, het eerste warenhuis met een lift, vind je nog een prachtig tableau in de gevel. Het prachtige pand is gebouwd in 1905, nadat Bischoff vertrok in 1978 heeft de Kwantum Hallen er nog een tijd ingezeten. Jammer dat dit prachtige gebouw niet ten volle benut wordt. Een mooie grote publiekstrekker zou er niet in misstaan, geeft meteen weer wat reuring aan de Westzijde. Zal helaas bij dromen blijven, vrees ik.

Even een klein uitstapje de Stationsstraat in. Hier op nummer 6 een rijksmonument. De Doopsgezinde kerk uit 1649. Het was van 1713 tot en met 1911 een Weeshuis.

Terug de Westzijde op

Vnaf het kleine uitstapje naar de Stationsstraat loop ik terug de Westzijde op. Dit opvallende herenhuis is Westzijde 38, beter bekend als het Callf huis. Gebouwd in 1704 in opdracht van de reder Callf. In 1717 is Czaar Peter hier op bezoek geweest. De laatste eigenaar, mevr. Olthoff Mulder heeft het herenhuis en een deel van haar vermogen in 2018 aan Stadsherstel geschonken. Hier kan je er meer over lezen.

Naast het Callf huis hebben we Westzijde 40, appartementen complex ”De Bankier”. Het gebouw heeft zijn naam te danken aan de bankier van het verzet Walraven van Hall. Deze verzetsheld woonde tot zijn dood in 1945 op Westzijde 42. De oude panden zijn al eerder gesloopt, er kwam een monsterlijk gebouw van de Zaanlandse Schoenenhandel voor in de plaats. Gelukkig is met deze nieuwbouw weer wat eer gedaan aan de fluwelen Westzijde. Op de noordzijde van het gebouw staat de tekst: Als Wally binnen kwam was iedereen in vijf minuten gelukkig” ter herinnering aan Walraven van Hall..en terecht!

En dan nummer 22-30……….

nummer 22 een kapitale villa uit 1884. Directeurswoning Gebouwd in 1883 in opdracht van Cornelis Kamphuijs. Er heeft later nog een hotel ingezeten en het was ook een tijd hoofdkantoor van Albert Heijn. Naast het pand zit een parkeerterrein, waar je een mooie doorkijk hebt naar de Bonifatius kerk op de Oostzijde. Westzijde 22 ziet er nog steeds statig uit. hoe anders is dat voor de nummers 24 – 30. Vreselijk lelijke voorgevels en vervallen bovengevels. Je ziet nog wel iets van de schoonheid die het ooit had, maar sinds de jaren 60 van de vorige eeuw is het hard achteruit gegaan. Ooit zat hier een Albert Heijn winkel. Plannen zijn er voor woningbouw, laten we hopen dat het met respect voor de omgeving zal zijn. Lees hier meer over Westzijde 24-30

Hieronder Westzijde 22.

Damstraat en Dam

Via de Damstraat de Dam op. Een gebied vol Horeca en veel geschiedenis. Vroeger had je hier een havenkom, die gedempt is. De bebouwing die op de gedempte kom kwam, onder andere het prachtige postkantoor met trapgevels, verzakte binnen zeer korte tijd. Er zat niets anders op dan te slopen en nieuw te bouwen. Zo kwam er een nieuw postkantoor, waar nu de Mail Company en restaurant Tokyoto inzit.

In 1911 woedde er een zeer grote brand op de Dam, waarbij 6 slachtoffers vielen en veel gebouwen in de as gelegd werden.

Midden op de Dam staat het beeld van Tsaar Peter de Grote daterend uit 1909. Geschonken in 1911 door tsaar Nicolaas II die het in 1911 ter herinnering aan het verblijf van Peter de Grote in de stad. Het standbeeld is helemaal ingesloten tussen de terrassen, het lijkt wel of hij materiaal heeft staan om een nieuw schip te bouwen.

Czaar Peterstraat en Krimp

Voorbij de Dam ga ik rechtsaf de Czaar Peter straat in, om zo bij het krimp te komen. Links kijk ik nog even richting Zaantheater en de Zaan. Ik passeer het gebouw van de maatschappij ”tot nut van het algemeen” waar tijdens de oorlogsjaren een joodse school in gevestigd was.

Op het Krimp links het oude PTT gebouw en rechts nieuwbouw appartementen in Zaanse stijl. Bijna op de plaats van bestemming….het Czaar Peter huisje. Een verslag van mijn bezoek aan het Czaar Peter huisje vind je hier.

Hieronder dan het Czaar Peter huisje, of eigenlijk de overkapping ter bescherming van het Czaar Peter huisje. Over het huisje en de geschiedenis vertel ik in een nieuwe blogpost meer.

Hogendijk en Het Blauwe Huis

Terug naar huis loop ik langs de ingang van het Lage Horn de Hogendijk op. Hier staat het blauwe huis dat Monet geschilderd heeft: Hogendijk Zaandam staat bekend om de kleur Zaans Groen, maar Monet schilderde het Blauwe Huis. Onderzoek heeft uitgewezen dat het huis in de tijd dat Monet het schilderde, inderdaad blauw was. Het leuke is dat mijn oude buurman uit de Spoorbuurt deel uitmaakte van dit onderzoek. Hier op de site van MyHappyKitchen kan je er meer over lezen.

Hierboven nog wat bebouwing op de Hogendijk en (op de laatste foto) een doorkijkje naar het Hoge Horn.

in het rijtje rechts maar liefst 3 rijksmonumenten:

• Hogendijk 62-64
• Hogendijk 66-68
• Hogendijk 9

In deze buurt lagen in de 17e en 18e eeuw veel scheepswerven. Het waren dan ook deze scheepswerven waar Czaar Peter op af kwam. Er is veel te lezen en te leren over deze geschiedenis. Neem hier eens een kijkje!

Via de Dam en Gedempte Gracht loop ik terug naar huis, het was weer een mooie en leerzame ochtend op dit rondje Zaandam: Westzijde naar Czaar Peter huisje.